1. Tượng thờ là gì? Tượng thờ có ý nghĩa gì?
Tượng thờ là sản phẩm, công trình điêu khắc được sử dụng trọng mục đích thờ cúng tâm linh của người Việt Nam, thường xuất hiện tại một số nơi như đền, chùa ở Việt Nam. Hiện nay, các mẫu tượng thờ trên thị trường đều được chế tác theo những quy định của giáo phái trong việc thể hiện hình tượng: cử chỉ, tư thế, các ký hiệu đặc trưng.
Bài viết này sẽ giới thiệu về những mẫu tượng thờ thông dụng nhất trong Đạo Phật và Đạo Mẫu, chất liệu để chế tạo tượng, cùng những điều kiêng kỵ cần tránh khi tiến hành thờ tượng.
2. Tượng Thờ Phật: Những Mẫu Tượng Phật Phổ Biến
Tượng thờ Phật là loại tượng phổ biến nhất trong các gia đình và đền chùa Phật giáo ở Việt Nam. Tượng Phật không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn giúp gia chủ cầu bình an, may mắn, và mang lại sự thanh tịnh cho không gian thờ cúng.
Các Mẫu Tượng Phật Thông Dụng
Trong văn hóa Phật giáo, mỗi tượng Phật đều có những ý nghĩa riêng. Thông qua các bức tượng phật, các phật tử được thể hiện lòng tôn kính, cũng như cầu mong sự bình an, hạnh phúc và hướng thiện.
- Tượng Phật A Di Đà: Là vị Phật của thế giới Tây Phương Cực Lạc, tượng A Di Đà thường được đặt trong nhà để cầu mong sự an lành, giải thoát khỏi khổ đau trong kiếp sống.
- Tượng Phật A Di Đà được thờ rất nhiều ở Việt nam
- Tượng Phật Thích Ca Mâu Ni: Thích Ca Mâu Ni là người sáng lập Phật giáo, và tượng thờ Ngài là biểu tượng của sự giác ngộ và từ bi. Tượng Phật Thích Ca thường được đặt ở những vị trí trang nghiêm trong gia đình hoặc tại các chùa chiền.
- Tượng Phật Di Lặc: Được biết đến với hình ảnh vui vẻ và thân thiện, tượng Phật Di Lặc mang lại niềm vui, may mắn và phước lành cho gia chủ.
- Tượng phật Di Lặc dát vàng đặt trên Tam Bảo chùa
- Tượng Quan Âm Bồ Tát: Quan Thế Âm Bồ Tát, hay còn được gọi là Mẹ Quan Âm, là biểu tượng của lòng từ bi và nhân ái. Tượng Quan Âm thường được thờ cúng để cầu bình an, giải trừ tai họa.
- Tượng Tam Thế Phật: Bộ ba tượng này đại diện cho ba kiếp sống của Đức Phật (quá khứ, hiện tại, và tương lai), giúp gia chủ thể hiện sự tôn kính và cầu mong trí tuệ, sự tỉnh thức.
3. Tượng Thờ Đạo Mẫu: Tượng Đạo Mẫu và Các Vị Thánh
Đạo Mẫu là một phần quan trọng trong tín ngưỡng thờ cúng của người Việt, đặc biệt tại miền Bắc. Các tượng thờ Đạo Mẫu bao gồm các vị thánh, thần với mong muốn mang lại phúc lộc, bình an cho gia đình.
Các Mẫu Tượng Đạo Mẫu Thông Dụng
Những mẫu tượng thờ trong Đạo Mẫu mang ý nghĩa bảo vệ gia đình, đồng thời cầu mong sự thịnh vượng và mưa thuận gió hòa.
- Tượng Ngọc Hoàng: Vị thần tối cao trong hệ thống thần linh Đạo Mẫu, tượng Ngọc Hoàng được thờ cúng để cầu mong sự bảo hộ và phát triển trong công việc và cuộc sống.
- Tượng Ngọc Hoàng Thượng Đế
- Tượng Tam Tòa Thánh Mẫu: Tam Tòa Thánh Mẫu gồm ba vị Mẫu cai quản các vùng trời, đất, và nước. Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên cai quản trên trời, Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn cai quản núi rừng, và Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ cai quản sông nước. Người ta thờ Mẫu để cầu mong sự bảo vệ và che chở trong cuộc sống.
- Tượng Ngũ Vị Tôn Quan: Năm vị quan đại diện cho sức mạnh bảo vệ gia chủ khỏi các thế lực xấu, đồng thời cầu mong sự bình an và may mắn. Các mẫu tượng thường được chế tác với hình ảnh uy nghi, mạnh mẽ.
- Tượng ngũ vị Tôn Quan
- Tượng Tứ Phủ Chầu Bà: Chầu Bà là các vị nữ thần hầu cận Tam Tòa Thánh Mẫu, giúp cai quản vùng đất và bảo vệ người dân khỏi tai ương. Tượng Chầu Bà cũng thường được thờ cúng để cầu phúc, bình an.
- Tượng Thập Nhị Vương Cô: Thập Nhị Vương Cô là 12 vị thánh cô, mỗi vị cai quản một vùng đất khác nhau và được thờ cúng để cầu bình an và sức khỏe cho trẻ nhỏ.
4. Chất Liệu Để Chế Tạo Tượng Thờ
Tượng thờ được chế tác từ nhiều loại chất liệu khác nhau, mỗi loại mang những đặc điểm riêng biệt, phù hợp với mục đích thờ cúng cũng như điều kiện kinh tế của gia chủ. Các chất liệu phổ biến bao gồm:
4.1. Gỗ
- Gỗ Mít: Đây là chất liệu phổ biến nhất để làm tượng thờ, đặc biệt là tại làng nghề Sơn Đồng. Gỗ mít có thớ gỗ mịn, dễ chạm khắc, màu vàng sáng tự nhiên và có khả năng chuyển sang màu đỏ đẹp mắt khi lâu ngày.
- Tượng Phật gỗ mít được ưa chuộng bởi tính kinh tế cũng như thẩm mỹ
- Gỗ Hương, Gỗ Gụ: Cả hai loại gỗ này đều có độ bền cao, màu sắc sang trọng và thường được dùng để làm các tượng thờ cao cấp. Gỗ Hương có mùi thơm tự nhiên, trong khi gỗ Gụ có màu đen bóng đẹp mắt.
- Gỗ Cẩm: Là loại gỗ quý hiếm với vân gỗ đẹp, bền, thường được dùng để làm các bức tượng thờ có giá trị cao.
4.2. Đồng
Tượng thờ bằng đồng có độ bền cao, khả năng chịu được thời tiết và không bị mối mọt. Đồng thời, các bức tượng bằng đồng thường mang vẻ đẹp sang trọng, uy nghi, thích hợp để thờ cúng tại các đền chùa lớn.
4.3. Đá
Đá tự nhiên, đặc biệt là đá cẩm thạch và đá hoa cương, thường được sử dụng để chế tác tượng thờ vì độ bền cao và tính thẩm mỹ. Những bức tượng bằng đá thường mang lại cảm giác vĩnh cửu, mạnh mẽ, đặc biệt phù hợp với các không gian ngoài trời hoặc những ngôi đền lớn.
5. Những Điều Kiêng Kỵ Khi Tiến Hành Thờ Tượng
Khi thờ cúng tượng thần Phật, gia chủ cần lưu ý một số kiêng kỵ để tránh làm phật ý các vị thần linh và mang lại những điều không may cho gia đình.
5.1. Vị Trí Đặt Tượng
- Không đặt tượng thờ chung với ban thờ tổ tiên: Tượng Phật và tượng thánh thần cần được đặt ở vị trí cao hơn hoặc riêng biệt với ban thờ tổ tiên để thể hiện sự tôn trọng.
- Tránh đặt tượng ở những nơi ô uế: Các khu vực như phòng ngủ, nhà vệ sinh hay những nơi thiếu trang nghiêm không nên được chọn để đặt tượng thờ, vì điều này có thể dẫn đến việc bất kính với thần linh.
5.2. Đồ Cúng Phải Tươi Mới
Hoa quả, nước uống, và các lễ vật cúng dường cần phải là đồ tươi mới. Nếu hoa hoặc quả bị hỏng, gia chủ nên thay ngay để đảm bảo không gian thờ cúng luôn trong lành, thanh tịnh.
5.3. Tượng Cũ Hoặc Hư Hỏng
- Không được vứt bỏ tượng: Nếu tượng thờ bị hư hỏng hoặc cũ, không nên vứt tượng một cách tùy tiện. Gia chủ cần mang tượng đến chùa hoặc nơi thờ tự để làm lễ tiễn tượng đi, sau đó mới thay tượng mới.
- Sử dụng giấy vàng để bọc mảnh vỡ: Nếu tượng bị vỡ, cần gom từng mảnh vỡ lại và bọc trong giấy vàng. Sau đó, vào ngày mùng 1 hoặc 15 âm lịch, mang ra đốt dưới ánh nắng để tượng được tiễn đi một cách trang nghiêm.
5.4. Lễ Vật
- Cúng Phật chỉ dùng đồ chay: Không nên sử dụng đồ mặn khi cúng Phật, vì Phật giáo hướng con người tới việc ăn chay, tránh sát sinh.
- Hoa và trái cây tươi: Những lễ vật như hoa, trái cây cần phải tươi mới và thường xuyên thay đổi để giữ sự thanh tịnh cho không gian thờ cúng.
Kết Luận
Tượng thờ không chỉ là biểu tượng tâm linh mà còn mang lại sự bình an, may mắn và thịnh vượng cho gia chủ. Để việc thờ cúng đạt được hiệu quả tốt nhất, gia chủ cần chú ý chọn tượng phù hợp, đặt đúng vị trí và tuân thủ những điều kiêng kỵ trong thờ cúng. Sơn Đồng, với truyền thống sản xuất tượng thờ lâu đời, cung cấp nhiều mẫu tượng tinh xảo, giúp gia chủ lựa chọn dễ dàng và đảm bảo chất lượng trong từng sản phẩm.